Het mooiste gebouw van Ermelo staat deze week in de agenda van monumentenwachters Jans Drost en Ronald Stijf. Het gaat om het onlangs compleet gerestaureerde sanatorium De Hooge Riet, tegenover het station van de Veluwse plaats.
Vroeger konden welgestelden er licht, lucht en ruimte vinden en dat is eigenlijk niet veranderd. Hoewel de naam sanatorium associaties oproept met tbc-patiënten, was het oord sinds de opening in 1939 vooral bedoeld voor geestelijke gezondheidszorg.
Tekst gaat verder onder de foto
En nog steeds wonen er welgestelden, want de prijzen van de appartementen liepen bij de verkoop, zo’n drie tot vier jaar geleden, uiteen van ongeveer een half miljoen voor een appartement tot twee miljoen euro voor een penthouse. En laten Jans en Ronald nou net het penthouse in mogen om te kijken of ze van binnenuit mankementen aan het dak of de goot kunnen ontdekken.
Alternatieven
Omdat de wachters van Monumentenwacht Gelderland geen stap op een hoog dak of in een hoge goot mogen zetten zonder de mogelijkheid om een veiligheidslijn vast te maken, moeten er alternatieven gezocht worden om ook het dak te kunnen inspecteren.
De Arbowet is heel duidelijk over werken en veiligheidsvoorzieningen: als die er niet zijn, mag er geen onderhoud worden gepleegd. Wachter Jans Drost vindt dat bij de restauratie in 2022 een kans is gemist. ,,Als ze ons hadden ingeschakeld, dan hadden wij geadviseerd om dergelijke veiligheidsvoorzieningen aan te leggen voor inspecties. Dan was het betrekkelijk eenvoudig geweest om dat mee te nemen in het werk.”
Tekst gaat verder onder de foto
Gelukkig is de eigenaar van het penthouse bereid om onze wachters binnen te laten. Hij woont er nog niet, maar heeft de woning alvast gekocht als zijn vrouw en hij behoefte hebben aan een kleinere woning met meer voorzieningen en minder trappen.
En zo kijken Jans en Ronald uit het raam of ze onregelmatigheden aan de goot zien. Ook gaan ze de vliering op om te zien wat er daar aan de hand is. En dat blijkt niet zoveel te zijn. ,,Het ruikt normaal, we zien geen sporen van nieuwe lekkage en ook geen boormeel dat zou kunnen duiden op bijvoorbeeld houtworm”, zegt Ronald Stijf. ,,We Inspecteren met alle zintuigen.”
Schoenen uit
De eigenaar heeft de wachters gevraagd of ze hun schoenen bij de ingang van het gebouw uit willen doen. Het witte tapijt is nogal besmettelijk, dus de mannen lopen keurig op sokken om van binnenuit een beeld te kunnen krijgen van de kap en de goot.
Tekst gaat verder onder de foto
Wat Jans Drost betreft is het verstandig om veiligheidsvoorzieningen aan te laten leggen of eens in de bijvoorbeeld vijf jaar een hoogwerker of kraan te huren waarmee ze de hoger gelegen delen kunnen inspecteren. Overigens kunnen dan geen reparaties worden uitgevoerd, want uitstappen is verboden.
,,Wij hebben zelf wel drones bij de wacht. Je kunt daarmee de pannen en vorsten goed zien, je kunt de goten er niet goed genoeg mee inspecteren. En je kunt er ook geen blad mee uithalen.” Dat is iets dat monumentenwachters normaal gesproken met een inspectie doen. Dat scheelt de eigenaar weer een moeilijke trip op hoogte.
Rotshuizen
Het gebouw, dat in 2022 als wooncomplex is opgeleverd, ziet er strak uit. Dat was bij de oplevering in 1939 ook al zo. De Arnhemse architect Evert Jan Rotshuizen ontwierp het met het idee van licht, lucht en ruimte en daarin is hij goed geslaagd.
Tekst gaat verder onder de foto
Hij tekende alle dag- en ziekenzalen op de zonzijde en ging uit van zo’n honderd patiënten, een woonruimte voor de directeur-geneesheer en voor personeel. Rotshuizen ontwierp het complex in Ermelo als ‘Gesammtkunstwerk’. Dat wil zeggen dat alle materialen, vormen, kleuren op elkaar zijn afgestemd en zo een perfect ensemble vormen. Wijzigingen in de loop van de jaren verstoorden de balans, maar met de restauratie is het bijzondere karakter van de Ermelose eyecatcher weer hersteld.
Drommen
Overigens kende iedereen in Ermelo het pand, maar vrijwel geen inwoner was er weleens binnen geweest. Dat veranderde toen de projectontwikkelaar het een jaar of vijf geleden op een open dag openstelde voor het publiek. Het dorp liep toen in drommen uit om het bijzondere gebouw van binnen te bekijken.
Tekst gaat verder onder de foto
Monumentenwachter Jans en Ronald doen er dit keer iets meer dan twee dagen over om de toestand van het uitgebreide complex met 32 appartementen goed in beeld te krijgen. En ze komen nog weer terug. Niet alleen voor het gebouw, waar ze ook helpen met bouwbegeleiding, maar ook om de monumentale elementen in het park rondom het gebouw te inspecteren.
Jans: ,,Die zijn eigendom van een andere eigenaar. Het gebouw is van een vereniging van eigenaren, het park is van een aparte stichting. Daarbij horen nog een aantal tuinmuren, prielen en pergola’s. En om het nog ingewikkelder te maken: het bos aan de rand heeft weer een andere eigenaar.”