Wat mogen we veranderen aan ons karakteristieke woonhuis? Uw karaktervolle huis is niet voor niets beschermd als monument. Het is bijzonder vanwege zijn cultuurhistorische waarde. Er zijn echter verschillende redenen waarom aanpassingen gewenst zijn, bijvoorbeeld voor verduurzaming of meer comfort.
Ondanks de beschermde status is het niet zo dat geen enkele verandering is toegestaan. Ieder monument is uniek, waardoor het niet mogelijk is een opsomming te geven van veranderingen die altijd toegestaan zijn. Aanpassingen die de cultuurhistorische waarden niet aantasten zijn zeker mogelijk. Zorg hierbij wel voor een goede voorbereiding en een duidelijke afstemming met uw gemeente.
Onthoud goed dat niet enkel de buitenzijde beschermd is, ook het interieur kan beschermd zijn. Zorg daarom eerst voor een goed overzicht met de bijzonderheden aan uw gebouw en de meest waardevolle elementen. In uw plan moeten deze delen in goede staat behouden blijven. Deze informatie geeft u direct een goed overzicht van de bouwdelen die wel aangepast kunnen worden.
Uw gemeente denkt graag mee. Plan daarom in de beginfase een afspraak met een adviseur van de gemeente. Door vroeg uw plannen kenbaar te maken komt u niet in een gevorderd stadium voor verrassingen te staan. Laat u goed informeren over de wettelijke kaders en financiële mogelijkheden. Neem daarnaast tijdig contact op met professionele bedrijven die de plannen volgens de betreffende richtlijnen kunnen voorbereiden en uitvoeren.
Voor iedere wijziging is een omgevingsvergunning nodig, behalve enkele onderhoudswerkzaamheden als buitenschilderwerk in dezelfde kleur of het vervangen van kapotte ruiten voor hetzelfde type glas. De omgevingsvergunning moet digitaal ingediend worden bij het omgevingsloket.
Welke subsidies zijn er voor monumentale woonhuizen? Als particuliere eigenaar van een rijksmonument met een woonfunctie is er de mogelijkheid subsidie aan te vragen voor instandhoudingskosten, de woonhuissubsidie. Onder instandhoudingskosten valt regulier onderhoud en restauratie (sober en doelmatig). De subsidie bedraagt 38% van de totale kosten die gemaakt zijn voor het onderhoud aan uw monument. Deze subsidie kan jaarlijks tussen 1 maart en 30 april worden aangevraagd over de instandhoudingskosten van het jaar ervoor (dus met terugwerkende kracht).
De subsidieaanvraag dient u in via een digitaal portaal bij de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE). U stuurt gespecificeerde facturen mee met de aanvraag. Er is geen minimum- of maximumbedrag, maar let wel op dat wanneer de onderhoudskosten meer dan €70.000 bedragen een inspectierapport aangeleverd moet worden.
– Werkzaamheden aan het interieur zijn enkel subsidiabel wanneer deze van constructief belang zijn of ter bescherming van de monumentale waarden.
– Als de tuin bij uw monumentale woonhuis ook beschermd is dan geldt de woonhuissubsidie ook voor de monumentale tuinelementen.
– De woonhuissubsidie is een vervanging van de regeling van fiscale aftrek van instandhoudingskosten. De fiscale aftrek is per 1 januari 2019 afgeschaft.
De subsidiabele werkzaamheden zijn beschreven in de leidraad subsidiabele instandhoudingskosten. Deze leidraad kunt u vinden op:
https://wetten.overheid.nl/BWBR0032075/2019-01-05#Bijlage
Voor meer informatie over de woonhuissubsidie kunt u terecht op: https://www.cultureelerfgoed.nl/onderwerpen/subsidie-woonhuismonumenten
Daarnaast is er de mogelijkheid tot een lening met een lage rente bij het Nationaal Restauratiefonds (restauratiefondshypotheek). Deze lening is eveneens bedoeld voor instandhoudingskosten; onderhouds- en restauratiewerkzaamheden. De lening kunt u vóór aanvang van de werkzaamheden aanvragen bij het Nationaal Restauratiefonds. Dat kan nadat u de instandhoudingskosten in kaart heeft laten brengen door een bouwkundig bureau dat is aangewezen door het fonds. Deze lening kunt u aanvragen voor 100% van de instandhoudingskosten.
Voor meer informatie kunt u terecht op: https://www.restauratiefonds.nl/monumenteigenaren/financieringen/restauratiefonds-hypotheek
Via gemeenten en provincie is het vaak ook mogelijk om voor gemeentelijke monumenten een lening met een lage rente aan te vragen, informeer hierover bij uw gemeente en provincie.
Een combinatie tussen de woonhuissubsidie en de lening is niet mogelijk.
Welke subsidies zijn er voor rijksmonumenten die géén woonhuis zijn? Bent u in het bezit van een rijksmonumentale boerderij, molen, kerk, buitenplaats, park of een ander monument dat geen woonhuis (oorspronkelijk niet gebouwd als woonhuis) betreft? Dan komt u in aanmerking voor de Subsidie Instandhouding Monumenten (SIM). U kunt subsidie aanvragen voor de reguliere onderhoudskosten (sober en doelmatig) op basis van een zesjarig onderhoudsplan. De subsidie kan daarom per monument eenmaal per zes jaar aangevraagd worden. De aanvraag kan jaarlijks ingediend worden tussen 1 februari en 31 maart. Bij de aanvraag moet een meerjarenbegroting en een actueel inspectierapport meegeleverd worden.
Er is een onder- en bovengrens van subsidiabele kosten, deze zijn afhankelijk van het type monument. De subsidie bedraagt maximaal 60% van de subsidiabele kosten.
Let op: komt u in aanmerking voor zowel de woonhuissubsidie én de SIM-subsidie, dan is het niet mogelijk een SIM-subsidie én een woonhuissubsidie aan te vragen. U moet dan een keuze maken.
Leidraad subsidiabele instandhoudingskosten:
https://wetten.overheid.nl/BWBR0032075/2019-01-05/#Bijlage
Meer informatie kunt u vinden op: https://www.cultureelerfgoed.nl/onderwerpen/subsidie-instandhouding-rijksmonumenten
Ook de provincie en gemeenten stellen regelmatig subsidies en lening met een lage rente ter beschikking. Informeer hiervoor bij provincie en gemeente.
Hoe maak ik mijn monumentale huis duurzamer? Monumenten duurzamer maken is maatwerk, standaardoplossingen zijn er niet. Bij aanpassingen aan uw monument dient u er te allen tijde voor te waken dat er geen afbreuk wordt gedaan aan de monumentale waarden. Uiteraard zijn er wel mogelijkheden. Die lopen uiteen van eenvoudige aanpassingen tot meer ingrijpende maatregelen. Laat u vooral goed informeren over de verschillende technische aanpassingen, wettelijke kaders, financiële mogelijkheden en uitvoerende partijen. Er zijn doorgaans vergunningen vereist voor duurzame maatregelen.
In het register Kennis & Kunde vindt u gecertificeerde bedrijven die u kunnen helpen bij het uitvoeren van de voorgenomen maatregelen.
Tegemoetkoming kosten via NRF
Verduurzamen draagt bij aan het springlevend houden van uw monument. Een specifiek duurzaamheidsadvies van een adviseur Duurzame Monumenten (DuMo) zorgt ervoor dat uw monument verduurzaamd wordt met oog voor de monumentale waarden. Het Nationaal Restauratiefonds vergoedt een deel van onze advieskosten.
Financiering
Als er een integraal plan is gemaakt, kunt u offertes aanvragen voor de uitvoering van de verduurzamingsmaatregelen en dan kan subsidie of een andere financieringsvorm worden aangevraagd. De websites van het Nationaal Restauratiefonds en de Energiesubsidiewijzer bieden informatie over subsidie- en financieringsmogelijkheden.
Welke financiële mogelijkheden zijn er voor het verduurzamen van mijn monumentale woning? Voor de financiering van ingrepen om uw huis te verduurzamen zijn er verschillende mogelijkheden, een aantal lichten we hieronder uit. Let goed op de voorwaarden waaraan de subsidieaanvraag moet voldoen, niet alle maatregelen zijn geschikt voor monumenten.
> Subsidie Energiebesparing Eigen Huis (SEEH). Deze subsidie is gericht op het isoleren van woonhuizen.
Voor meer informatie kunt u terecht op: https://www.rvo.nl/subsidies-regelingen/seeh
> Investeringssubsidie duurzame energie (ISDE). Deze subsidie is van toepassing op de aanschaf van apparaten die duurzaam energie opwekken; bijvoorbeeld zonneboilers, warmtepompen en pelletkachels.
Voor meer informatie kunt u terecht op: https://www.rvo.nl/subsidies-regelingen/investeringssubsidie-duurzame-energie-isde
> Laagrentende lening van het Nationaal Restauratiefonds voor verduurzaming van rijksmonumenten.
Voor meer informatie kunt u terecht op: https://www.restauratiefonds.nl/monumenteigenaren/financieringen/duurzame-monumenten-lening
Daarnaast stellen provincies en gemeenten regelmatig subsidies en leningen met een lage rente beschikbaar voor verduurzaming. Kijk daarvoor op de website van uw gemeente en provincie.
Wanneer komt de monumentenwachter weer langs? Ik dacht dat jullie één keer per jaar langs kwamen. Wanneer u abonnee bent bij de Monumentenwacht Gelderland, dan nemen wij eens in per jaar contact met u op om te vragen of u mee wilt doen aan de inspectieronde. Als dat zo is, dan maken we een afspraak. Slaat u liever een jaar over? Dan is dat uiteraard geen probleem. Daarnaast kunt u altijd zelf contact met ons opnemen om een afspraak te maken.
Ik ben abonnee bij de Monumentenwacht. Voor welke werkzaamheden kan ik contact opnemen? Monumentenwacht Gelderland voert naast inspecties klein onderhoud uit. U kunt denken aan het vervangen van een kapotte lei, het terugleggen van verschoven dakpannen of noodherstel aan een lekke dakgoot. Heeft u bijvoorbeeld last van lekkage? Belt u ons gerust, dan komen wij zo snel mogelijk langs om de oorzaak op te sporen en als dat mogelijk een noodreparatie uit te voeren.
Het is belangrijk om de goten regelmatig bladvrij te maken. Wij doen dit altijd tijdens de inspectie, maar het is uiteraard belangrijk om hier zelf ook goed op te letten.